Beste Wopke,

Als allereerst bijzonder dank voor het accepteren van mijn voorstel tot een persoonlijk gesprek op het Ministerie van Financiën.

Soms zijn er momenten waarop je denkt, wat zou ik er graag verder inhoudelijk over door willen praten, omdat de realiteit soms meer nuances bevat. En dat moment ontstond na het NBA congres in november 2018 en na de Bilderberg bijeenkomst in februari 2019. Op beide bijeenkomsten heb je een prominente rol vervuld; beiden op een andere manier. Wat ik de laatste tijd van je heb gezien is een man die besluiten durft te nemen als het erop aan komt. En dat kan ik zeer waarderen.

Ik heb een persoonlijk bericht naar je gestuurd met de titel “Een weeffout in de accountancy”. En daarop heb je een positief antwoord gestuurd. Waar het mij primair om gaat is een gezond toekomstperspectief voor accountants. En dat gezonde toekomstperspectief staat onder druk door een weeffout in de accountancy.

Om het verhaal door te vertellen en te vertalen naar beleid wil ik de voorbeelden niet verloren laten gaan. Daarom heb ik besloten om deze brief te schrijven. Ik neem deze brief mee tijdens de bespreking, waarop de inhoud van het gesprek gebaseerd zal zijn.

Ik kom naar het Ministerie van Financiën op persoonlijke titel. Niemand heeft mij op pad gestuurd, ik kom op eigen initiatief. Maar mijn komst is tegelijk niet geheel vrijblijvend. Door mijn betrokkenheid in de sector zal ik de inhoud van deze brief, hetgeen meer een weerspiegeling is van een opgebouwde mening gebaseerd op eigen onderzoek en ervaring, delen met het publiek. Laat het een start zijn van een verdergaande beweging om een gezond toekomstperspectief voor de jonge generatie van accountants op te bouwen.

Ik hoop op een vruchtbaar gesprek. En nogmaals: bedankt voor de uitnodiging.

De brief heeft de volgende opbouw:

• Korte introductie van Antoinette Dijkhuizen
• NBA congres november 2018 | Bilderbergconferentie 2019
• Rode Loper Debat Amsterdam | Fraude | Vestia
• Ervaring bij KPMG | Vestia en Imtech
• Onafhankelijke onderzoeksraad voor Veiligheid | Lerend vermogen
• Wetenschappelijk onderzoek | Debat | MCA
• Accountantskamer | Tuchtrecht | Geen belang | 10 jaar
• Waar Angst regeert wordt niet geleerd | toezicht vanuit AFM
• Menselijke waardigheid | Accountant zijn is levensgevaarlijk!!

Korte introductie van Antoinette Dijkhuizen

Op jonge leeftijd heb ik gestudeerd op de HEAO en Den Haag met als onderdeel Bedrijfseconomie. Na de studie ben ik werkzaam geweest bij KPMG en later EY, in de avonduren heb ik Bedrijfseconomie en de opleiding tot Registeraccountant gestuurd aan de Erasmus Universiteit.
De laatste 3 jaar van mijn carrière bij een Big4 kantoor ben ik werkzaam geweest bij KPMG.

Eind 2010 ben ik bewust uitgestapt. En in het kort samengevat vond ik dat het teveel ging om ‘macht en geld’ en dat het ‘dienstbaar zijn aan de klant en omgeving’ te veel uit het oog waren verloren. Daarmee verdwijnt de betekenis van de professional. De dominantie van de Big4 is te groot, de graaicultuur zoals ik deze vaak hoor noemen door externe stakeholders, wordt maatschappelijk niet langer geaccepteerd. De AFM probeert op haar beurt daar verandering in te brengen. Maar helaas kon ik niet anders concluderen dat de beroepsgroep haar inspiratiebron steeds verder kwijtraakt. Ik kon niet anders dan uitgaan van mijn eigen normen en waarden, ik kon geen afstand doen van mijn vak, dus heb ik besloten om mijn eigen kantoor te starten. Hierbij heb ik de bewuste keuze gemaakt om mijn bedrijf op een andere DNA op te bouwen. Het motto van 4you is ‘Happy Ondernemer’, en met veel plezier en passie oefenen wij nog dagelijks onze professie uit.  Overigens zowel in de samenstel praktijk als in de controlepraktijk.

Vanaf de start ben ik actief met de toepassing van nieuwe innovatieve technologie in de uitoefening van ons beroep. Ondertussen heeft de beroepsgroep onze kwaliteiten door. En door de innovatie op zowel sociaal gebied, als op technologisch gebied, worden wij gevraagd om onze mening en onze bijdrage.

In de afgelopen jaren schrijf ik ook blogs voor de site van de NBA. Zij worden gepubliceerd bij het onderdeel “Opinie” (www.accountant.nl) In deze opinies draag ik bij aan het op gang brengen van een nieuwe manier van kijken en veranderen.

Vanaf december 2017 ben ik betrokken bij de NBA bij de LOA (Ledengroep Openbaar Accountants). En ook daar was het verzoek ‘wij hebben nieuwe energie nodig’. En dat is ook mijn waarneming. Voor Ondernemers in Nederland is het ontzettend belangrijk dat je een accountant hebt die waarde voor je bedrijf toevoegt. En als beroepsgroep is het belangrijk dat er voldoende diversiteit is, want dat creëert een gezonde aantrekkingskracht en vooral voor de jonge generatie. De vertrouwensrelatie staat onder druk, en de jonge mensen haken af.

Uiteindelijk heb ik maar 1 doel voor ogen: het vak beter maken.


NBA congres november 2018 | Bilderbergconferentie 2019

Begin februari was ik te gast bij het Bilderberg congres van VNO-NCW. Conform de traditie wordt de zaterdag ochtend geopend met een oecumenische viering. Dit keer was Ruben van Zwieten te gast. Ruben had een mooie en inspiratievolle opening. Een woord daaruit is mij bij gebleven, en dat was het woord ‘broederschap’. En waarom sprak mij dat aan, omdat het mij doet denken aan de onlangs geschreven blog met als titel Broederliefde. In deze blog gaat het om de menselijke waardigheid onder accountants.

Ruben van Zwieten was al eerder te gast bij DWDD op 31 oktober 2018. Daarin stelt hij de vraag ‘Wat geeft zin aan het leven? Hij doet daar een paar prachtige uitspraken, waaronder de armoede aan de Zuid-as in Amsterdam. Hij zegt daarin heel treffend; Er zit geen scheurtje in het mantelpak, maar wat geeft zin aan het leven? Hij verwijst daarbij ook naar de twijfelende twintiger en het dilemma van de dertiger. En dat levert de vraag op ‘Wat ben ik aan het doen?’ Het is een hele leuke uitzending om terug te kijken.

En dan naar het NBA-congres in november 2018. Je begint de toespraak onder verwijzing naar de handtekening die de accountant zet naar beste eer en geweten. Je zal begrijpen dat ik deze uitspraak zeer kan waarderen, precies waar het ons bestaansrecht raakt. En gelukkig spreek je de woorden uit ‘de accountancysector in onmisbaar voor onze economie’. En daarna vervolg je met de woorden dat het in het verleden te vaak fout is gegaan, onder verwijzing naar de dossiers Vestia en Imtech. En daarna sluit je af met de mededeling dat er een onafhankelijke commissie zal worden ingesteld.

In kan ik mij vinden met de besluitvorming, maar de basis waarop besluitvorming heeft plaatsgevonden, behoeft aanvulling. Een succesvolle verandering kan slechts alleen worden doorgevoerd als de onderliggende problematiek voldoende helder en juist is.

Dus, there we go!


Rode Loper Debat Amsterdam | Fraude | Vestia

Samen met mijn collega accountant en ondernemer Endymion Struijs organiseren wij het Rode Loper debat bij de Beurs van Berlage. Deze intellectuele debatten zijn wij gestart vanuit de mening dat er stevig wordt geschreven in de opinie over het onderwerp ‘Fraude’ maar dat de inhoudelijke debattering ervan ontbreekt. We hebben daartoe een post geplaatst op LinkedIn waarop zo’n 20.000 views kwamen en 20 likes. Dit betekent dat vele accountants de discussie wel volgen, maar zich inhoudelijk niet laat horen.

Dat bleek ook tijdens het debat. Er is een onvermogen van accountants om over het onderwerp Fraude inhoudelijk te debatteren. En met name de angst speelt hierin een grote rol.

Vanaf het begin gaat mijn interesse uit naar de ervaringen van een accountant die ermee geconfronteerd is. We moeten namelijk niet vergeten dat fraude altijd met opzet wordt gepleegd en waarvan het kenmerk is om dit te verhullen. Dus als het je als accountant overkomt, dan ben je nog niet jarig. Het vinden van een accountant die vanuit eigen ervaring wil vertellen, bleek zeer lastig.

We hebben Piet Klop/accountant van Vestia bereid gevonden om zijn verhaal te vertellen. Dit debat/interview heeft op mij en op de zaal enorme indruk gemaakt. Inhoudelijk zijn wij niet ingegaan op de casuïstiek. Ik wilde graag antwoord op de vragen: Wat doet het met je als accountant? Wat heb je ervan geleerd? Hoe kijk je terug? Wat kan je de jonge accountants meegeven? De antwoorden waren ontluisterend. Ook heeft voor het eerst de vrouw van Piet Klop gesproken, ook haar verhaal heeft veel indruk gemaakt. In de zaal was ook aanwezig de journalist Hans Verbraeken van het boek ‘De vrije val van Vestia’. Na afloop heeft Hans Verbraeken aangegeven dat hij nieuwe informatie had vernomen waar hij graag een vervolg wil geven.

Je bent inderdaad als accountant niet te benijden. Samengevat komt het er in het kort op neer bij Piet Klop:

• Er is beslag gelegd op zijn vermogen en op advies van zijn advocaat heeft hij de bezittingen verkocht in de slechtste tijd, dus veel vermogen verloren
• Hij werd in privé afgeluisterd. Als hij privé met zijn vrouw wilde praten, werden de telefoons in huis gelegd en in de tuin met elkaar gesproken.
• Zijn huwelijk stond onder druk. Het heeft op de relatie invloed. Zijn vrouw gaf aan dat Piet er wel was, maar er ook niet was. Altijd was hij bezig met Vestia. En nog steeds.
• Zijn moeder en familie gingen twijfelen aan Piet Klop
• De procedure loopt nog steeds, en hij mag er niets over zeggen. Hiermee heeft hij in z’n soort levenslang.
• Carrière is beschadigd
• Piet Klop voelt zich tot op de dag van vandaag onveilig.

Piet Klop heeft bij de tuchtrechter uiteindelijk een waarschuwing gekregen in dit moeilijke dossier. Dit is de lichtste vorm van sanctie. Maar maatschappelijk gezien is hij tot op het bod veroordeelt en heeft hij levenslang. Hij komt er nooit meer vanaf.

En dan de Parlementaire enquêtecommissie. Als je het verhaal van Piet Klop hierover hoort, dan is het mens onwaardig hoeveel druk erop je wordt gezet nog voordat het verhoor begint. Je staat moederziel alleen voor totaal 10 mensen. Je kan geen ruggespraak houden met je advocaat, en je staat er zo’n 2 uur lang, met de camera op je gericht. Deze mentale druk is enorm. Je merkt dat als je met hem praat, het is een traumatische ervaring.
En dan het wachten in de kamer voordat het verhoor begint. De klink is van de deur gehaald, je kan er dus niet uit, er hangt een briefje op de deur waarop staat ‘je mag de leden geen hand geven’. Kijk het verhoor op YouTube maar terug. Je ziet dat Piet Klop aankomt en inderdaad geen hand geeft. Maar dit soort tactieken hebben invloed op je mentale gesteldheid. Het is extreem onveilig en mensonwaardig. Is dit de manier waarop wordt omgegaan met onze hoeders van het maatschappelijk verkeer? 

En natuurlijk had ook ik een mening. En als je fouten hebt gemaakt, dan krijg je straf. Zo werkt het leven. Maar de gradatie en de manier waarop is zeer bepalend voor het effect binnen de beroepsgroep. De publieke opinie wil dus blijkbaar bloed zien (want een andere verklaring heb ik er niet voor) en de menselijke waardigheid komt op dat moment onder druk te staan. Dit verhaal was echt ontluisterend. En het meest opvallend is misschien nog wel het feit dat hier nog nooit eerder met elkaar in het openbaar is gesproken.


We moeten niet vergeten dat het directiefraude betrof. De directie fraudeert, en ondertussen lijkt het erop alsof de accountant schuldig is. In zaak van Vestia zijn er miljoenen op andere bankrekeningen gestort die bewust uit het zicht bleven van Vestia, zo’n € 30 mln. Zijn de bankiers hierover veroordeeld?

Ik heb aan Piet Klop de vraag gesteld wat voor soort accountant hij was. Daarop kwam als antwoord ‘net als jij Antoinette, altijd betrokken en met mijn werk bezig. Ik heb zelfs boeken geschreven over fraude en ik was altijd al bezig om de gedragsaspecten’. En dat heb ik nagekeken en dit is waar. Het was dus een accountant die de risico’s kende. En dan toch overkomt het je als accountant.


KPMG | Vestia en Imtech

Bij KPMG kwam de opdracht Vestia terecht bij een jonge partner in de grote groep van accountants. Als accountant, ongeacht de omvang van de opdracht, is het lastig om in het eerste jaar de klant goed te leren kennen. En zeker bij het piramidespel bij Vestia, vele partijen waren erbij betrokken, en toch kon de directie van Vestia dit zover laten lopen. En dat lees je ook in het boek over Vestia van Hans Verbraeken.

Elke accountant werkt in een systeem en je bent behoorlijk afhankelijk van het systeem; de kwaliteit van de mensen, de bezetting van het team, de interne politiek en de verdeling van de bestuurlijke aandacht binnen de groep.
In gesprek met bestuurders van accountantsorganisatie geven zij aan dat je als partner inderdaad erg afhankelijk bent van je positie in het bedrijf en de kwaliteit van je achterban.

Nadat het debacle bij Vestia bekend werd, heeft KPMG afscheid genomen van de desbetreffende accountant, terwijl je achteraf de vraag kan stellen of deze jonge partner wel voldoende ondersteuning van de totale organisatie heeft gekregen.
Als we met z’n allen terugkijken dan zie je een tendens in onze sector. Als er een debacle ontstaat dan lossen kantoren deze problemen op door afscheid te nemen van de betrokken partners. En dat gebeurt onder de toevoeging dat dan het probleem is opgelost. We offeren de partners om daarna met elkaar verder te kunnen.

Maar dat is natuurlijk niet waar. Daar gaat mijn blog over Broederliefde ook over. Groepsdruk speelt een belangrijke rol en soms ook de angst om een baan te verliezen. Kijk maar naar het wetenschappelijk onderzoek van Kristina Linke uit Groningen (FD 8 oktober 2018).

Een gelijksoortige situatie zie ik terug op het dossier van Imtech. In de krant kunnen we lezen dat de directiefraude bij Imtech (2011) door de accountant is ontdekt. Onlangs verscheen er een persbericht dat de drie accountants wederom voor de tuchtrechter mogen verschijnen. In mijn KPMG-periode heb ik gesproken met een teamlid deze opdracht met de vraag hoe het met de accountant ging. Op mijn vraag hoe het ging kreeg ik als antwoord dat deze heel hard heeft moeten werken ‘om de huid te redden en nog niet wist of dat was gelukt’. Maar het ergste van alles was het feit dat de accountant de drie jonge kinderen lange tijd nauwelijks heeft gezien. Je krijgt zo’n enorme druk op je, dat je niets anders kan dan alle tijd, energie, aandacht besteden aan dit dossier.

Het lijkt op het verhaal van Piet Klop.

De menselijke waardigheid komt op zo’n moment enorm onder druk te staan, met alle privé en psychische gevolgen voor jezelf.

Ook bij dit dossier vind ik dat de prijs die moet worden betaald te hoog is. En anno 2019 is dit dossier nog niet ten einde.

In mijn ogen is er iets goed mis met de menselijke waardigheid op het moment dat het erop aan komt. Je werkt als accountant in een systeem, maar het systeem is niet in staat om bescherming te bieden. Het lijkt erop alsof het systeem zich zelfs tegen je keert. Je wordt veroordeeld door de publieke opinie. Terwijl er nota bene sprake is van directiefraude. Ik heb altijd geleerd dat je de verantwoordelijkheid moet laten liggen waar deze hoort, dus bij de directie.

En natuurlijk moet de accountant zijn werk goed doen. Daarover verschil ik niet van mening, maar tegelijk is het ook belangrijk dat de accountant bescherming geniet. Alleen dan kan de accountant zijn werk in het maatschappelijk belang blijven doen.


Onafhankelijke onderzoeksraad voor Veiligheid | Lerend vermogen

En dat brengt mij bij het volgende onderwerp. Tijdens het NBA congres, na de presentatie van de AFM, heeft Pieter van Vollenhoven het woord gekregen. Ook deze presentatie is de moeite waard om terug te kijken.

Zelf ben ik altijd gefascineerd door het onderzoek van vliegrampen. Vooraf is niet bekend of er sprake is van een persoonlijke fout of een technische fout. Het onderzoek wordt uitgevoerd om de veiligheid te vergroten. En om dat te bereiken krijgt de piloot alle ruimte en begeleiding in het belang van het onderzoek.

De naam Onafhankelijke Onderzoeksraad voor de Veiligheid, is een veelzeggende titel. Pieter van Vollenhoven gaf ook aan dat zelfs de overheid een belang heeft. Dus echt onafhankelijke onderzoek is een essentiële voorwaarde, waarbij nadrukkelijk wordt het gekozen om het onderzoek te richten op het leren van de voorvallen en de schuldvraag wordt buiten beschouwing gelaten. De kennis die wordt opgedaan mag niet worden gebruikt in een civiele procedure, er is zelfs wettelijke bescherming voor geregeld.

Dit onafhankelijke onderzoek vind ik bij onze sector ook van belang. Als journalisten aangeven dat ze nieuwe informatie horen, dan wordt niet alle informatie gebruikt om herhaling van deze situatie te voorkomen. Dan wordt in onze beroepsgroep zeer waarschijnlijk ook niet het maximale bereikt om herhaling te voorkomen.

Bij piloten gaat het om mensenlevens, in onze sector slechts om geld.

Dus willen we ervan leren, willen we de veiligheid in onze sector vergroten, dan dienen alle aspecten meegewogen te worden in een integraal en onafhankelijk onderzoek.


Wetenschappelijk onderzoek | Debat | MCA

Het lezen van de kranten levert soms prachtige inspiratie op. Het interview van Tjeenk Willink is er een prachtig voorbeeld van. Dit is een man die met zijn staat van dienst toch boven de partijen staat, waardoor hij vanuit een bepaalde levenswijsheid zijn visie, kennis en ervaring vanuit een mooi perspectief kan vertellen.

Het boekje dat hij heeft uitgebracht ‘Groter denken, kleiner doen’ is daarop een goede aanvulling. Hierin geeft hij aan dat als in een samenleving de normen en waarden onder druk komt te staan, je de vraag kan stellen hoe je de samenleving blijft verbinden. Het is belangrijk dat de rechtsstaat overeind blijft. En in zijn boek geeft hij aan dat een van de pijlers van deze rechtsstaat is, het voeren van debatten. In hetzelfde boek geeft hij tevens aan dat het sturen op basis van sentimenten gevaarlijk is voor de rechtstaat, en daarin adviseert Tjeenk Willink eveneens het voeren van intellectuele debatten om de casuïstiek helder te krijgen.

Dit doet mij denken aan de debatten die ik samen met mijn collega accountant en ondernemer heb opgezet. Daaruit concluderen wij dat accountants een onvermogen hebben tot communicatie. Dit wordt deels versterkt doordat onze beroepsregels geheimhouding voorschrijven. Als het politieke klimaat waarin de accountants zich momenteel begeven, turbulent is, dan is er een natuurlijk en menselijk gedrag om nog meer stil te zitten.

Dus het debat, waarvan Tjeenk Willink aangeeft dat deze essentieel is, is moeizaam te voeren door de accountants. Dat is heel jammer en misschien wel desastreus, want dat betekent dat het geluid van de partijen die wel de ruimte hebben om te praten, zal overheersen.

Dat accountants wel graag willen meewerken blijkt wel uit alle maatregelen die uit eigen initiatief zijn voortgekomen uit de sector. Een maatregel hierin is bijvoorbeeld de Monitoring Commissie Accountancy. Er zijn hoogleraren, vanuit de accountancy branche, die bij mij aangeven het opvallend te vinden dat in dit rapport wordt vermeld dat onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek niet nodig is.

Eerlijk gezegd valt mij dat ook op.

En er is nog iets. Dat zal ik in de vorm van vragen stellen, omdat ik geen bewijs heb op het juiste antwoord. Maar tegelijk realiseer ik mij ook dat een vraag stellen ook het geven van een antwoord is. Heeft iemand wel eens onderzoek gedaan naar welke personen betrokken zijn bij het schrijven van de tuchtklachten op het dossier van Vestia en Imtech?


Accountantskamer | Tuchtrecht | Geen belang | 10 jaar

Bij de werking van het tuchtrecht kan je ook de vraagtekens zetten. Gelukkig komt deze discussie ook steeds meer op gang.

In een presentatie die werd verzorgd door de voorzitter van de accountantskamer, werd door hem aan de zaal kenbaar gemaakt dat elke accountant in deze zaal veroordeeld kan/zal worden bij een zitting bij de accountantskamer. Het beroep kent een overregulering, en niemand in deze zaal is in staat om voor 100% te voldoen. Daarmee loopt iedereen in de zaal een risico op veroordeling.

Mijn medewerkers waren aanwezig, waarna zij deze sheets op een later moment hebben opgevraagd bij de NBA. De reactie die terugkwam was dat de presentator de sheets niet heeft prijsgegeven.

Aan een ervaren advocaat in het tuchtrecht van accountants heb ik de vraag gesteld of de voorzitter hiermee een terecht punt heeft. Daarop kwam zijn antwoord dat het beroep inderdaad overgereguleerd is en dat geen enkele accountant hieraan kan voldoen.

Tijdens mijn studie waren de handboeken ‘guidance’. Deze handboeken zijn verwoorden tot wetgeving. Maar het beroep van accountant gaat over oordeelsvorming en niet over wetshandhaving. Hier zit een mismatch en een onmogelijkheid om te kunnen voldoen aan de vigerende wet- en regelgeving.

En misschien moeten we zelfs een stap verder gaan. De oordeelsvorming van de accountant gaat over de gehele behandeling van een klantdossier. Daarin maak je afwegingen en vorm je een oordeel. En dat oordeel gaat niet, zoals ik dat noem, over de vierkante centimeter. Wat goed is voor de ene klant, behoeft niet goed te zijn voor de andere klant. Perfectie bestaat niet. Dus bij het zoeken van een fout, ga je die dus in ons beroep heel snel vinden, kan je al heel snel terecht komen bij een veroordeling. Accountant zijn is een ambacht, gaat over oordeelsvorming en niet over wetshandhaving.  

Aan een ervaren accountant, die heeft meegeschreven op de WTA (Wet Toezicht Accountants) heb ik de vraag gesteld hoe hij aankijkt tegen het tuchtrecht. Daarop kwam het antwoord dat deze was bedoeld om ‘de rotte appels uit de beroepsgroep te halen’. In de praktijk blijkt dat met name de accountants van de kleinere kantoren bij de accountantskamer terecht komen. Het doel is daarmee niet bereikt, maar de negatieve neveneffecten zijn groot.

Het tuchtrecht is in meerdere sectoren van toepassing, maar slechts alleen bij accountants kan iedereen een tuchtklacht indienen. Ongeacht of je een belang hebt of niet. Bij de andere sectoren wordt de tuchtklacht alleen in behandeling genomen als er ook een belang is. Hiermee is de accountant in mijn ogen ‘vogelvrij’ geworden. En dat in een tijdperk waar de publieke opinie over de accountants zwaar negatief is.

Helaas heb ik zelf ook te maken gehad met een aanklacht en is deze behandeld bij de accountantskamer. Ik kan je vertellen dat mijn indruk was dat ik bij de start al 10-0 achter stond. Deze gehele zitting heb ik ervaren als een traumatische ervaring, waarvan ik tijd nodig heb om dat te verwerken. Terwijl ik als ondernemer wel een stootje kan hebben.

Bij de behandeling van mijn dossier was duidelijk dat de klager de tuchtklacht heeft ingediend om kracht bij te zetten bij een civiele procedure die hij had aangespannen tegen mijn klant. Bij de accountantskamer is de zitting openbaar, dus het is een geschikt middel om een dossier vanuit de geheimhouding in de openbaarheid te brengen. Mijn verwachting is dat criminelen het tuchtrecht meer en meer zullen gaan misbruiken om hun zin te krijgen.

Sinds 1 januari 2019 is de termijn van de tuchtklacht verlengd naar 10 jaar. Dit is werkelijk absurd. Weet jij nog wat je deed 10 jaar geleden? Wat is er gebeurd met een dossier van 10 jaar terug?

En dat in de wetenschap dat je als accountant als privépersoon tekent. Dat betekent dat je ook in privé aanspreekbaar bent.

Mijn medewerkers betrek ik in mijn ervaringen, bij de debatten, met mijn en hun persoonlijke ontwikkeling. Weet je wat hun vraag aan mij is: ‘Antoinette, kan je ons gezin beschermen?’ En mijn antwoord is: “nee, dat kan ik niet”.

Laatst kreeg ik de vraag of wanneer ik nu 21 zou zijn, ik nog zou kiezen voor het vak van accountant. Als jonge, intelligente vrouw zou ik met de kennis van nu iets anders gaan doen, maar zeker geen accountant worden. En dat in de wetenschap dat ik een enorme passie heb voor dit beroep.

Dit heeft mij tot nadenken gebracht en heeft ertoe geresulteerd in dit persoonlijke bericht:

“Er zit een ernstig weeffout in ons beroep die bedreigend is voor een gezonde toekomst”.


Waar angst regeert wordt niet geleerd | toezicht vanuit AFM

In januari 2019 is er een artikel verschijnen in het FD over de Zorg met als titel “Waar angst regeert, wordt niet geleerd”. Het is een artikel vanuit de sector de Zorg, maar waarin de parallel met de accountancy is te maken.

• Huisarts Tromp pleegde zelfmoord na een inspectie
  (Er zijn accountants met dezelfde gedachte)
• Hierdoor heeft de inspectie meer oog voor nazorg
  (Bij accountants sta je nog steeds op een hele onveilige manier alleen)
• Maar de patiënt zegt ‘wie zorgt er nu voor mij?
  (Dat belang wordt in de huidige debatten bij accountants niet meegewogen)
• Velen verlaten de zorg door te weinig arbeidsvreugde
  (Dat gebeurt ook bij de accountants)
• Dan merk je hoe erg stressfactoren de kwaliteit beïnvloeden
  (Ook herkenbaar bij de accountants. En met name de AFM voedt op dit moment de stressfactoren in het hele domein)

In de afgelopen periode wordt mij ook steeds duidelijker hoe groot het effect is op de stressfactoren in onze beroepsgroep door de wijze waarop de AFM haar toezicht uitoefent. Er heerste een enorme angst richting de AFM die sterk verlammend werkt, hetgeen zij zelf zich mogelijk niet voldoende realiseren.

Dan is de titel toch wel heel treffend; waar angst regeert wordt niet geleerd. Dat zie ik ook terug in de beroepsgroep. Om te leren is er ruimte en veiligheid nodig om daar beoogde verandering te faciliteren. Deze ruimte en veiligheid is er niet.

De AFM wil heel graag de verandering mee helpen vormgeven, de accountants willen heel graag hun werk goed doen. Dit resultaat wordt de afgelopen jaren niet bereikt en heeft een nadelig effect voor het plezier in de beroepsgroep.

Waar plezier ontbreekt ontstaan vanzelf de nadelige effecten. Het zijn de jonge mensen die als eerste de signalen afgeven, hetgeen terug is te lezen in het rapport van Nyenrode over de jonge professionals.

Er heeft een accountant, hoofd Vaktechniek van een van de grotere accountantsorganisaties in Nederland, contact met mij opgenomen. Deze accountant heeft bewust besloten om uit het openbaar beroep te stappen omdat hij geen vertrouwen heeft in de vernieuwingsagenda en de toekomst van het vak. Hij was daar behoorlijk aangeslagen van maar ook heel duidelijk over. De druk vanuit de AFM wordt dusdanig in de organisatie doorgedrukt dat hij met deze ‘verlamming’ niet meer kan werken. Het ambacht van accountants krijgt in zijn ogen te weinig ruimte door de manier waarop momenteel het toezicht wordt gevoerd. De juridificering van de beroepsgroep zorgt ervoor dat je geen bewegingsruimte meer hebt in de professionele oordeelsvorming van het vak. Dit ondermijnt de vertrouwensrelatie met de klant. De bewuste accountant is vertrokken.

Binnen de beroepsgroep wordt er op informele wijze met elkaar gecommuniceerd over de gang van zaken. Deze accountant kwam ter illustratie met het volgende voorbeeld:

Er heeft een onderzoek plaatsgevonden bij PWC. Hij stelde de vraag: Hoeveel medewerkers van jongste assistent t/m partner is van de afgekeurde dossiers door de AFM een jaar na data nog werkzaam bij PWC? Het antwoord is: Niemand.

Hij stelde de volgende vraag: Hoeveel medewerkers van jongste assistent t/m partner is van de goedgekeurde dossiers door de AFM een jaar na data nog werkzaam bij PWC?

Daarover heb ik iets langer nagedacht. Dan ben je namelijk de topper in je vak. De toetsingen door de AFM zijn bijna niet te realiseren, dus als je de strengste toets doorstaat dan ben je de beste in het team. Dat moet energie en plezier geven. Tenminste zo zou het moeten zijn.  Het antwoord is: minder dan 50%.

Het is de manier waarop de AFM het onderzoek uitvoert en hoe de beroepsgroep deze interpreteert. Dit gelijksoortige verhaal hoor ik op andere plaatsen terugkomen. Het is de enorme psychologische druk die wordt toegepast, waardoor mensen volledig afhaken. Het lijkt op een overval met een dictatoriaal trekje. Je kan de vraag stellen ‘Wat wil de AFM bereiken?’. De mentale druk is groot, de angst is enorm, en de schade die na de toetsing is gemaakt in het kantoor is desastreus. Mensen houden er een traumatische ervaring aan over en dat heeft z’n negatieve gevolgen. Hiermee haal je het plezier uit het uitoefenen van je beroep.

Ik kan dit niet begrijpen.

Als je wil dat een sector vooruitgang gaat maken, dan is er ruimte nodig om te experimenteren, dan is er ruimte nodig om fouten te maken, dan is er ruimte nodig om van de fouten te leren, dan is er veiligheid nodig om te groeien. En niet dat je zelfs als mens wordt veroordeeld om de fouten. Dan gaat het mis.

Is er geen andere manier om het toezicht van de AFM in te richten zodat we allemaal ons gezamenlijke doel halen?

Door deze toegenomen spanning en angst is mijn waarneming dat voor de gehele beroepsgroep geldt dat de vertrouwensrelatie tussen klant en accountant vergaand onder druk komt te staan. Dit kan op termijn tot negatieve gevolgen leiden voor de economie en beeldvorming van het beroep.


Menselijke waardigheid | Accountant zijn is levensgevaarlijk!!

Hiermee kom ik aan het eind van mijn verhaal.

Ik vind de menselijke waardigheid belangrijk. Op basis van professionaliteit kan je het oneens zijn met elkaar, kan je heftige debatten voeren, haal je het uiterste in elkaar naar boven. Maar uiteindelijk gaat het om respect naar elkaar en gaat het om het behouden van elke vorm van menselijke waardigheid.

En deze menselijke waardigheid staat door de angst onder druk.

Als de marktwerking in de sector verdwijnt, als het toezicht verhard, en als partijen elkaar niet meer begrijpen, dan ondermijnt dat het leiderschap en ondernemerschap.

Als wetenschappelijk en onafhankelijk onderzoek niet de basis is van de juiste besluitvorming, dan loopt de beroepsgroep gevaar.

Als mijn mensen vragen om bescherming, en ik kan die niet geven, dat doet iets met mij als werkgever.

Als ik een gezin heb, en het gezin loopt gevaar door de keuzes die ik maak als moeder en als accountant, dan kan ik mijn vak niet meer voor de volle overgave uitoefenen.

Als het plezier verdwijnt uit een sector. Als de veiligheid verdwijnt uit een sector. En als je als accountant in de moeilijkste periode alleen komt te staan. Dan is accountant zijn levensgevaarlijk!

Wopke, je hebt in je toespraak op het NBA congres de volgende uitspraak gedaan: ‘Als er zaken zijn in de sector die u op het spoor komt, waarvan u vindt dat die niet deugen, die beter kunnen of dat die mijn aandacht vergen, dan wil ik dat u zich bij mij of bij mijn Ministerie meldt. En vanzelfsprekend bij voorkeur vooraf, en niet pas als het kalf verdronken is.’

Dus Wopke, ik meld mij bij deze.

Laat het een startpunt zijn van een verdergaande beweging om een gezond toekomstperspectief voor de jonge generatie van accountants op te bouwen.